2024-03-29T09:28:20Z
https://rahpooye.soore.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=33059
رهپویه هنرهای تجسمی
رهپویه هنر
2980-9983
2980-9983
1399
3
4
خوانش نشانه گی و رموز تصاویر آیینی- حرکتی در نخستین سفال نگاری های ایران(نوع مقاله:پژوهشی)
شاهرخ
امیریان دوست
یعقوب
آژند
سید ناصر
آقایى
در ایران پیش از تاریخ، پدیده های هنری_انسانی بسیاری قابل شناسایی است که با مطالعه بر روی آنها کاربست نماد در ساختار آنها مشهود می آید. از میان این پدیدارهای هنری به هنر تصویرسازی بر روی سفالینه ها باید اشاره کرد. پدیدارشناسی اینگونه از پدیدارها، نیاز به رمزگشایی نشانه های نمادین کاربردی در ساختار آنها را دارد. علم نشانه شناختی و رویکردهای وابسته آن، جهت پدیدارشناسی تبار چنین پدیده هایی و نیز رمزگشایی از این نمادها کارآمد خواهد بود. بخش قابل توجه ای از هنر مزبور به نگاره گری تصاویری انسانی در حال اجرای موزون نمادین آیینی مربوط است. این مقاله سعی بر آن دارد تا با تکیه بر مطالعات، روش ها،آراء و رویکردهای نوین علم نشانه شناسی به خوانش و رمزگشایی تصاویر باقی مانده از حرکات نمادین آیینی بر روی سفالینه ها به مثابه اثر هنری و متن تصاویرسازی شده هنری_ فرهنگی ایران در پیش از تاریخ، نائل آید. به واسطه این مطالعه،هم بخشی از تاریخ مطالعات هنرهای تجسمی ایران مورد واکاوی قرار می گیرد و هم بخش مغفول مانده باوری، فرهنگی و آیینی حرکات آیینی_نمادین موزون در گذشته ایران، به مثابه هنر آیینی و نمادین خوانش خواهد شد. نتیجه بنیادین این پژوهش آشکار خواهد کرد که بخش اعظم تصاویر ساده سفال نگاره ها پیش از تاریخ در ایران به صورت نمادگرایانه ای به تصویر در آمده اند که برای خوانش، نیاز به رمزگشایی نشانه گی دارند.
آیین
ایران
نشانه شناسی
نماد
نگاره
پیش از تاریخ
2021
01
20
5
20
https://rahpooye.soore.ac.ir/article_241860_172e9068835fb456c5a00a02a4ec417c.pdf
رهپویه هنرهای تجسمی
رهپویه هنر
2980-9983
2980-9983
1399
3
4
تقابل نور و ظلمت در مضامین نقوش سفالهای دوره سلجوقی در ایران(نوع مقاله: پژوهشی)
بنفشه
میرزائى
علی
مرادخانی
سفالها در طول تاریخ پر فراز و نشیب ایران، همواره هنری جاودان و ماندگار بودهاند و در هر دوره باورها و افکار حاکم بر جوامع را در نقوش خود انعکاس دادهاند. در این میان سفالهای دوره سلجوقی بسیار حائز اهمیت هستند. نقوش این سفالها اغلب در فضایی اسطورهای ـ حماسی ترسیم شده اند. برخی از این نقوش حاوی مضامینی هستند با بنمایه تقابل نور و ظلمت، که اصل بنیادین حکمت ایران باستان است. در این مقاله، که به روش کیفی است، به بررسی تأثیر این بنمایه کهن ایرانی بر نقوش سفالهای دوره سلجوقی اشاره می شود. در نتیجه پژوهش مشخص می شود که تداوم بنیانهای حکمت ایران باستان که در آن نور، قطب خیر و مثبت و ظلمت، قطب شر و منفی است، در سفالهای دوره سلجوقی به خصوص در نقوشی که تحت تأثیر شاهنامه فردوسی ترسیم شده اند، دیده می شود. سفالها دارای نقوشی هستند که یا به طور مستقیم نمادهای نور و ظلمت یا خیر و شر در آنها ترسیم شده و یا محتوا و درونمایه نقوش نشان از تقابل این دو قطب دارد. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی عهدهدار بررسی تداوم این بنمایه کهن ایران باستان بر نقوش سفال سلجوقی است.
سفال
نقش
نور و ظلمت
سفال سلجوقی
حکمت
2021
01
20
21
32
https://rahpooye.soore.ac.ir/article_241861_c038ddc74f901ecd6b791bbdf3c1061a.pdf
رهپویه هنرهای تجسمی
رهپویه هنر
2980-9983
2980-9983
1399
3
4
شمایل شناسی نقش انسان بالدار در نقاشیهای بقعه شاهزاده ابراهیم کاشان(نوع مقاله:پژوهشی)
زهره سادات
طلوع حسینی
بقعه شاهزاده ابراهیم کاشان بهعنوان یکی از بناهای مذهبی دوره قاجار، دارای نقاشیهای دیواری درخور توجهای است که تصویر چندین انسان بالدار را همچون نگهبانانی بر بالای سر شخصیت های مذهبی نشان داده است. مهمترین سوال این پژوهش شناخت مفهوم انسان بالدار در این بنا و چرایی وجود آنها با اندامی نیمه برهنه بر بالای سر شخصیت های مذهبی بوده که روش پانوفسکی به لحاظ دقت مرحله به مرحله از توصیف تا تفسیر، به عنوان چارچوب نظری، انتخاب شده است. در نتیجه طیکردن این مسیر به روش فوق، نگارنده به این نتیجه رسید که با توجه به التقاطیبودن فرهنگ قاجار، ردپای گرایش عمومی به مذهب، غربگرایی و باستانگرایی در نقاشیهای این بنا، مشاهده می شود. مفهوم فرشته نگهبان که در فرهنگ شیعی و باور عامه بهعنوان مددرسان و حافظ پیامبر و خاندان وی شناخته می شود، بر وفور تصویرگری این نقش در دوره قاجار بیتأثیر نبوده است. شکلی از فرشتگان عریان و فربه نیز، تحت تأثیر نقاشی غربی در هنر ایران رواج یافت که شباهت بسیاری با انسانهای بالدار امامزاده ابراهیم دارند. همچنین با توجه به تمایلات باستانگرایانه در هنر قاجار، خاستگاه مفهومی فرشته نگهبان را میتوان در هنر پیش از اسلام با مصادیقی چون ایزد سروش، فروهر و الهه نیکه نیز جستجو کرد.
فرشته نگهبان
شاهزاده ابراهیم کاشان
آیکونولوژی
شمایل شناسی
دوره قاجار
ایران باستان
2021
01
20
33
50
https://rahpooye.soore.ac.ir/article_241886_3ef5a7f00b3f8c5e08da02fc38b358cf.pdf
رهپویه هنرهای تجسمی
رهپویه هنر
2980-9983
2980-9983
1399
3
4
بازشناسی عملکرد نظیره سازی در نقاشی صفوی سده ی دهم (بررسی رابطه ی دوسویه ی میدان و منش با تمرکز بر آثار سلطان محمد)(نوع مقاله:پژوهشی)
میثم
صادق پور
مهدی
محمدزاده
عباس
قدیمی قیداری
تشکیل دولت صفوی را می توان نقطه ی عطفی در روابط میان کنشگران عرصه ی نقاشی ایرانی برشمرد. تا پیش از آمدن بهزاد به تبریز، سلطان محمد سرآمد نقاشان کتابخانه ی سلطنتی به شمار می رفت اما ارجحیت نمادینی که شاه اسماعیل برای بهزاد در نظر گرفت، او را وادار کرد تا به فراخور روابط جدید حاکم بر میدان نقاشی، استراتژی مناسبی را در پیش گیرد. این استراتژی روی آوردن به نظیره سازی بود. پژوهش حاضر ضمن توجه به روابط تاریخی و تحولات اجتماعی مؤثر در نقاشی متقدم صفوی، به مناسبات مابین کنشگرانِ عرصه ی نقاشی و تأثیر روابط مذکور در عملکرد نهاییِ نقاشان تأکید داشته است. هدف اصلی، شناخت رابطه ی میان عملکرد نقاشان و نیروهای مؤثر در صحنه ی نقاشی سده ی دهم می باشد. ماهیت پژوهش کیفی و تاریخی است و با روش تحلیلی ـ توصیفی به تبیین عملکرد سلطان محمد در جریان تغییرات اجتماعی و سیاسی آن دوران پرداخته است. رویکرد مورد استفاده در تفسیر متنها، عملکردها و نگاره ها، جامعه شناسی رابطه گرایانه ی پی یر بوردیو می باشد. این رویکرد سبب گردید تا دریابیم روابط موجود در میدان نقاشی صفوی به گونه ای بود که کنشگران حاضر در آن براساس منش شخصی شان دست به انتخاب استراتژی مناسب با مقتضیات میدان می زدند و در این راستا از قوانین حاکم بر میدان های موازی (مانند ادبیات) نیز بهره می بردند.
نقاشی صفوی
سلطان محمد
نظیره سازی
میدان
منش
2021
01
20
51
62
https://rahpooye.soore.ac.ir/article_241889_ed1f50d8dd7d66ccc575997766f97998.pdf
رهپویه هنرهای تجسمی
رهپویه هنر
2980-9983
2980-9983
1399
3
4
بازشناسی شمایل رستم در شش نگاره از شاهنامه عمادالکتاب در سنجة تطبیق نشانه های تصویری(نوع مقاله:پژوهشی)
آمنه
مافی تبار
در تصویرگری ادبیات، نشانه های تجسمی از دو حیث به آن راه می جویند: بخشی وام دار متن ادبی هستند درحالیکه برخی دیگر صرفاً از سنت های فرهنگی پیشین یا خلاقیت هنرمندانه مایه گرفته اند یعنی بنیان آنها در منبع مکتوب قابل بازیابی نیست. شاهنامه فردوسی و خاصه داستان های رستم که در گذر زمان، بسیار دستمایة نگارگران قرار گرفته، مصداق مناسبی برای مطالعة کارکرد نشانگان تصویری است. در مقاله حاضر پرسش این است: در شش نگاره قاجاری از شاهنامه عمادالکتاب، کدام طیف از نشانه های تصویری در بازشناسی نقش رستم تأثیر بیشتری دارند؟ فرضیه آنکه احتمال می رود نشانه های تصویری برآمده از متن ادبی، تمییزپذیری وی را بیشتر تسهیل کرده اند. هدف آن است که اثربخشی نشانه های تصویری درشمایل شناسی به تصریح درآید و درعین حال شاهنامه مهجور عمادالکتاب مصداق سخن باشد. نتیجه مطالعه به شیوه تطبیقی و با هدف پیگیری پژوهش های تاریخی؛ نشان می دهد کلاهخود دوشاخ دیوسر، چهره میانسال، ریش دوفاق بلند و ببربیان؛ از مؤثرترین نشانه های تصویری در بازشناسی شمایل رستم در نسخه عمادالکتاب است؛ به طوریکه فقدان آن، در شناسایی وی تردید ایجاد می کند. با این حساب، برخلاف فرضیه نخست، مهم ترین نشانگان تصویری مؤثر در این بازشناسی، در متن ادبی مورد اشاره قرار نگرفته اند اما چون در نگارگری شاهنامه تکرار داشته اند به اصلی ترین نمادینه های رستم بدل شده اند.
قاجار
نگارگری
نشانه تصویری
شاهنامه عمادالکتاب
رستم
2021
01
20
63
73
https://rahpooye.soore.ac.ir/article_241862_4ca31b4782659efcd5292214d6e5d02c.pdf
رهپویه هنرهای تجسمی
رهپویه هنر
2980-9983
2980-9983
1399
3
4
اندیشهنگاریهای شاعرانه در آثار گرافیک «فرزاد ادیبی»(نوع مقاله:پژوهشی)
منصور
کلاه کج
اندیشهنگارهای شاعرانه در گرافیک، تحت تأثیر هنرمدرن در دوره فوتوریسم و به وسیله شاعرانی چون مارینتی حدود یکصدسال پیش شکل گرفت. مبانی فکری این شاعرانگی رهایی شاعران از قید و بندهای محدود و دست و پا گیر، دستور زبانی بود. این شیوه بیانی در عالم طراحی گرافیک در نیمه دوم سده 1900 میلادی به گونهای دیگر تداوم یافت. نمونههایی از این شاعرانگی درآثار برخی از طراحان معاصر ایران دیده شده، یکی از این طراحان فرزاد ادیبی است. وی تاکنون آثار مختلفی را طراحی کرده که در اغلب آنها به خصوص کارهای متأخر وی، جوششی شاعرانه و دروننهادی به تناسب موضوع، جلوه میکند، مسئله اصلی این پژوهش، چیستی گرافیک شاعرانه و چگونگی و چرائی شکلگیری این اندیشهنگاریها درآثار گرافیک این طراح است. هدف این تحقیق، توصیف اندیشه نگاریهای بصری فارسی در گرافیک ایرانی و پیوند عمیق گرافیک و ادبیات فاخر ایران است. رویکرد این پژوهش کیفی است که با تحلیل محتوی بصری آثار گرافیک فرزاد ادیبی، توصیف میشود. براساس یافتههای این مقاله؛ اندیشه نگاریهای شاعرانه، یعنی آثاری که ایده اولیه آنها شعر یا جمله ادبی است. دو مشخصه شاعرانگی در گرافیک، بیان کنایی و سیالی و رهایی فرم است که در آثار ادیبی این موضوع به گونهای در ساختار و درون مایه اثر رخ نمایی کرده است. اما چرایی شکلگیری این شاعرانگی در آثار وی به ترتیب اولویت، آشنایی با زبان مبدأ (شعر) و نیز زبان مقصد(گرافیک)؛ بیان بصری نو در گرافیک ایران؛ چیزی که ادیبی آن را آشناییزدایی نامیده؛ علاقه خاص وی به شعر؛ جنس سفارشها که با کار حرفهای در مجلههای ادبی همراه بود؛ موأنست با شاعران و نویسندگان، انباشت تجربههای بصری شاعرانه، جایگاه شعر و شاعرانگی در سپهر اندیشه ایرانی و در مواردی نیز براساس دغدغههای اجتماعی ایشان بوده است.
اندیشهنگاری شاعرانگی
تجسمی
تصویرسازی معاصر ایران
فرزاد ادیبی
2021
01
20
75
82
https://rahpooye.soore.ac.ir/article_241887_99c284cdc55e95e80d86ac83706c7809.pdf
رهپویه هنرهای تجسمی
رهپویه هنر
2980-9983
2980-9983
1399
3
4
بررسی نظام نشانه ای وانمودگی از نظر بودریار و تطبیق آن بر گستره عکاسی پسامدرن با تاکید بر آثار شری لواین(نوع مقاله:پژوهشی)
حسین
فرح بخش پور
نادر
شایگان فر
ژان بودریار فرهنگ پسامدرن را چیزی نمی داند جز سیطره وانموده ها و آفرینش فضای فراواقعی. به تعبیر بودریار تصاویر دیگر واقعیت را نمایندگی نمی کنند، بلکه خود تبدیل به واقعیت می شوند و واقعیت وانموده پدید می آورند؛ امروزه تصاویر واقعی تر از واقعی جلوه می کنند. وی یکی از متفکرانی است که در اندیشه های خود به خوبی این وضعیت دوگانه میان واقعیت و وانموده را مورد پرسش قرار می دهد و سعی در تبیین وضعیت تازه ای دارد؛ وضعیتی که در آن دو مولفه ایماژ (تصویر) و بازی نشانه ها حیات اجتماعی بشر را تحت کنترل دارند. به موازات اندیشه های بودریار، عکاسان پسامدرن سعی دارند وضعیت مذکور را به واسطه آثار خود نمایش دهند. از جمله این هنرمندان شری لواین است که بر سرشت بازتولید پذیری رسانه عکاسی تاکید می کند و بر آن است که همه چیز قبلا دیده شده است. از آنجایی که مفاهیم وانمایی و فراواقعیت به شالوده بیشتر پژوهش ها درخصوص بودریار و امر بصری تبدیل شده است، پژوهش حاضر تلاش دارد که ضمن بررسی چرایی نظر بودریار در مورد بی اعتباری هنر معاصر، آن را با شاخه عکاسی پسامدرن تطبیق دهد و به روش توصیفی و تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که این هنرمندان چگونه از هویت تصویر به مثابه وانموده بهره گرفته اند. دستاوردهای حاصل از تطبیق نمونه حاضر و اندیشه های بودریار نشان داد که لواین با ارائه تصاویر فراواقعی، در پی بازتولید کنایه آمیز وانموده ها برآمده است.
ژان بودریار
پسامدرنیسم
وانمودگی
فراواقعیت
شری لواین
عکاسی
2021
01
20
83
89
https://rahpooye.soore.ac.ir/article_241888_46fff54acaf9bc1aa0d92a793f4ec772.pdf